Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Białogradzie

UZASADNIENIE

Powód D. P. domagał się zasądzenia od pozwanego Sądu Rejonowego (...) kwoty 26.674,18 zł brutto tytułem wynagrodzenia za okres od stycznia 2021 r. do grudnia 2022 r., nagrody jubileuszowej oraz „trzynastki” za 2021 r. i 2022 r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wymagalności za poszczególne miesiące do dnia zapłaty oraz ustawowych odsetek za opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia za 2023 r. od dnia wymagalności do dnia 08 grudnia 2023 r.

Pozwany Sąd Rejonowy (...) wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód D. P. pełni urząd sędziego w Sądzie Rejonowym (...)

W okresie objętym sporem był zatrudniony w IV stawce awansowej z mnożnikiem 2,36 do dnia 30 czerwca 2023 r., natomiast od dnia 01 lipca 2023 r. w V stawce awansowej z mnożnikiem 2,50.

Uzyskiwał dodatek stażowy w wysokości 19 % do 31 października 2021 r. oraz 20 % od 01 listopada 2021 r.

W dniu 02 listopada 2021 r. uzyskał nagrodę jubileuszową z tytułu 20-lecia pracy.

W okresie objętym sporem pełnił funkcję Przewodniczącego XI Wydziału (...) Sądu Rejonowego (...) i z tego tytułu przysługiwał mu dodatek funkcyjny w wysokości 0,3 podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego.

( bezsporne )

W 2021 r. wynagrodzenie powoda było naliczane i wypłacane według wynagrodzenia zasadniczego w kwocie 11.420,61 zł brutto.

W 2022 r. wynagrodzenie powoda było naliczane i wypłacane według wynagrodzenia zasadniczego w kwocie 11.919,13 zł brutto.

W 2023 r. wynagrodzenie powoda było naliczane i wypłacane według wynagrodzenia zasadniczego w kwocie 12.848,83 zł brutto.

( dowód: zestawienie wynagrodzeń – k. 40-42 )

Pracodawca wyrównał i wypłacił powodowi wynagrodzenie za okres od stycznia do listopada 2023 r.

( bezsporne )

Sąd zważył, co następuje:

Okoliczności faktyczne rozpoznawanej sprawy nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Kwestią sporną między stronami procesu pozostawały natomiast podstawy i sposób naliczania wynagrodzenia sędziowskiego w latach 2021 - 2022.

Strona powodowa w uzasadnieniu żądania pozwu powołała się na treść art. 91§1c Prawo o ustroju sądów powszechnych, zgodnie z którym podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z kolei pracodawca stanął na stanowisku, iż podstawą ustalania wynagrodzenia sędziego były ustawy okołobudżetowe, które ustawodawca wprowadzał kolejno w latach 2021, 2022 i 2023.

W 2021 r. ustawodawca ustalił wysokość wynagrodzeń sędziów sądów powszechnych i referendarzy w oparciu o art. 12 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz.U z 2020 r., poz. 2400), natomiast w 2022 r. w oparciu o 8 ust. 1 i 2 ustawy 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 r.

Podkreślić również należy, że ustawy okołobudżetowe są w systemie źródeł prawa aktami posiadającymi tożsamą moc co zwykłe ustawy. Odmienne ich usytuowane lub przypisanie im innego znaczenia wymagałoby wyraźnej podstawy konstytucyjnej. Zgodnie z generalną zasadą wykładni prawa każda ustawa późniejsza może uchylić wcześniejszą, jak i ustanowić czasowe wyjątki od jej postanowień – lex posterior derogat legi priori (por. orzeczenie TK z dnia 21 listopada 1994 r., K 4/94, OTK 1994 cz. II poz. 39). Przepisy ustaw okołobudżetowych nie zawierały jednak regulacji znoszących obowiązywanie art. 91§1c USP w określonym okresie. W tej sytuacji stwierdzić należało, że w systemie prawa funkcjonowały 2 normy prawne regulujące ten sam przedmiot. Sąd zobowiązany był zatem do ustalenia, która z nich obowiązuje. W tym celu Sąd dokonał oceny zgodności zarówno odpowiednich zapisów ustaw okołobudżetowych jak i art. 91§1c USP z Konstytucją, dochodząc do wniosku, że przepisy ustaw okołobudżetowych w zakresie wynagrodzeń sędziowskich były z ustawą zasadniczą sprzeczne.

Obecnie w doktrynie i orzecznictwie nie ma w zasadzie wątpliwości, że sąd powszechny może odmówić zastosowania określonego przepisu, jeśli uzna go za niezgodny z Konstytucją. W uchwale Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 listopada 2022 r., sygn. akt III PZP 2/21 wskazano, że orzekanie o zgodności ustaw z Konstytucją (art. 188 ust. 1 Konstytucji RP) nie jest tożsame z oceną konstytucyjności przepisu mającego zastosowanie w konkretnej sprawie przez sąd orzekający . Odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza zatem kompetencji Trybunału Konstytucyjnego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2001 r., III ZP 12/01, OSNAPiUS 2002 nr 2, poz. 34 z glosą częściowo krytyczną B. Nity, Przegląd Sądowy nr 5, poz. 153). W uchwale III ZP 12/01, Sąd Najwyższy stwierdził, że przedmiotem orzekania sądu jest indywidualny stosunek społeczny, a Trybunał Konstytucyjny orzeka o prawie. Wykonując władzę sądowniczą ( art. 10 ust. 2 Konstytucji) sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości ( art. 175 ust. 1 Konstytucji), zaś Trybunał, orzekając o zgodności ustaw z Konstytucją, wykonuje bardziej władzę ustawodawczą - ustawodawcy negatywnego - niż sądowniczą (mimo że art. 10 ust. 2 Konstytucji zalicza go do władzy sądowniczej).

Praktyka odmawiania stosowania przez sądy ustaw, które są zdaniem sądów niekonstytucyjne, wynika z przywoływanej zasady nadrzędności Konstytucji wyrażonej w art. 8 ust. 1 i nakazu bezpośredniego jej stosowania, wyrażonego w art. 8 ust. 2 Konstytucji RP. W wyroku z dnia 7 kwietnia 1998 r., I PKN 90/98 Sąd Najwyższy stwierdził, że sądy powszechne są uprawnione do badania zgodności stosowanych przepisów ustawowych z Konstytucją. Uznanie, że sądy powszechne nie są uprawnione do badania zgodności ustaw z Konstytucją, a w konsekwencji do zajmowania stanowiska w kwestii ich zgodności jak też niezgodności z Konstytucją, jest wyraźnie sprzeczne z art. 8 ust. 1 Konstytucji RP, który zobowiązuje do bezpośredniego stosowania jej przepisów, przy czym pod pojęciem „stosowanie” należy rozumieć w pierwszym rzędzie sądowe stosowanie prawa (zob. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2001 r., III RN 189/00, OSNP 2002 nr 6, poz. 130, w którym opowiedziano się za możliwością dokonania przez sąd oceny zgodności przepisu z Konstytucją oraz stwierdzono, że sąd dokonując oceny konstytucyjności przepisu ustawy nie wkracza w kompetencje Trybunału Konstytucyjnego).

Warto wskazać, że sądy powszechne w szczególności mogą badać takie ustawy, które nie mogą podlegać kontroli przez Trybunał Konstytucyjny (tak: ww. uchwała Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 listopada 2022 r., sygn. akt III PZP 2/21). Zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 4 w zw. z ust. 3 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2393) Trybunał nie może prowadzić postępowania w przedmiocie zgodności z konstytucją aktów normatywnych, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał.

Jest poza sporem, że ustawy okołobudżetowe na rok 2021 i 2022 już nie obowiązują oraz że nie zostały w terminie zaskarżone przez uprawnione podmioty. Z uwagi na powyższe wydanie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie ich zgodności z Konstytucją nie jest już możliwe. W tej sytuacji jedyną drogą na zapewnienie ochrony konstytucyjnych wolności i praw strony postępowania jest zbadania ww. ustaw przez sąd powszechny.

Odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza kompetencji Trybunału Konstytucyjnego i nie ma bezpośredniego związku z tymi kompetencjami.

Przechodząc do meritum sprawy należy wskazać, że zasady kształtowania wynagrodzeń sędziów były wielokrotnie analizowane przez Trybunał Konstytucyjny. I tak w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2012 r. K 1/12 (OTK ZU nr 11/A/2012, poz. 134) wskazano, że najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy - niejako automatycznie, bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów. Istotna jest, oczywiście, także sama wysokość wynagrodzenia, które powinno zapewniać bezpieczeństwo finansowe sędziemu i jego rodzinie, rekompensować rygorystyczne ograniczenia w podejmowaniu innej działalności zarobkowej oraz sprzyjać budowaniu prestiżu urzędu sędziego. Dlatego też władze ustawodawcza i wykonawcza mają obowiązek stworzenia stabilnego mechanizmu wynagradzania sędziów którego działania – bez zaistnienia szczególnie ważnych przyczyn – nie wolno zakłócać.

W ocenie Sądu rozpoznającego spór, przyjęty w 2009 r. sposób ustalania wynagrodzenia sędziów odpowiadał powyższym założeniom, a mechanizm oparty na brzmieniu art. 91§1c Prawo o ustroju sądów powszechnych zapewniał sędziom wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu i stanowił gwarancję zasady niezawisłości.

Odnosząc się ponownie do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2012 r. należy wskazać, że określił on nieprzekraczalne granice wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków, wskazując, że:

- wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość – zarówno wobec całej tej grupy zawodowej – ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy;

- wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej;

- wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej;

- w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej, niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej, chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami;

- niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenie konstytucyjnego limitu zadłużenia);

- niedopuszczalne jest wybiórcze przerzucanie skutków niewydolności systemu finansów państwa na pewne grupy pracowników sfery budżetowej, zwłaszcza gdy równocześnie inne grupy zawodowe nie zostały owym „zamrożeniem” dotknięte, a nawet zagwarantowano im wzrost wynagrodzeń.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do wniosku, że w latach 2021 -2023 nie zaszły żadne okoliczności zezwalające ustawodawcy na modyfikację zasady określania wynagrodzeń sędziowskich za pomocą regulacji ustaw okołobudżetowych.

W 2021 r. doszło do zamrożenia wynagrodzeń sędziowskich. Ustawodawca ustalił wysokość wynagrodzeń sędziów powszechnych w oparciu o art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 r. , zgodnie z którym ,,w roku 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2020r. poz. 2072), stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego”.

Z komunikatu Prezesa GUS z dnia 9 sierpnia 2019 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 r. wynika, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 r. wyniosło 4839,24 zł.

Z kolei Prezes GUS w komunikacie z dnia 11 sierpnia 2020 r. ogłosił, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. wyniosło 5024,48 zł.

Różnica pomiędzy przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2020 r., a przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2019 r. wynosiła 185,24 zł.

Należy wskazać, że ustawodawca nie przedstawił szczegółowego uzasadnienia „zamrożenia” wynagrodzeń sędziowskich w 2021 r. W ocenie Sąd, ogólna potrzeba zabezpieczenia finansów publicznych w związku z wydatkami związanymi z niwelowaniem skutków tzw. lockdownu, stanowiła jedynie pretekst do niedopuszczalnego i wybiórczego przerzucania skutków niewydolności systemu finansów państwa na pewne grupy pracowników sfery budżetowej, zwłaszcza gdy równocześnie inne grupy zawodowe nie zostały owym „zamrożeniem” dotknięte, a nawet zagwarantowano im wzrost wynagrodzeń. Zdaniem Sądu, zupełnie niezrozumiałe jest zamrażanie wynagrodzeń sędziowskich, przy jednoczesnym podniesieniu płac przedstawicielom władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej (na skalę przekraczającą znacznie koszty regulacji płacy sędziów) i bez wyjaśnienia powyższego rozwiązania.

Podkreślić należy, że sędziów, pomimo ustrojowych gwarancji wysokości ich wynagrodzeń, potraktowano razem z prokuratorami gorzej niż osoby wymienione w art. 2 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. z 2019 r., poz. 2136), a więc niż kierowników przedsiębiorstw państwowych, państwowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną, agencji państwowych oraz państwowych jednostek budżetowych, w stosunku do których ustalono maksymalną wysokość wynagrodzenia miesięcznego przez przyjęcie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale 2020 roku (tj. 5.655,43 PLN) - art. 12 ustawy „okołobudżetowej” na rok 2022. Tym samym okazuje się, iż kwota bazowa wynagrodzeń w przypadku kierowników przedsiębiorstw i podmiotów państwowych była wyższa nie tylko od kwoty bazowej wynagrodzeń sędziów planowanej na 2022 rok, ale wyższa nawet od kwoty bazowej wynagrodzeń sędziowskich na rok 2022 ustalonej zgodnie z prawem (5.504,52 PLN) . Warto również sięgnąć do rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 1394), które w samym środku pandemii przywołanej w uzasadnieniu projektu ustawy „okołobudżetowej” jako argument na „zamrożenie” wynagrodzeń sędziowskich, a mianowicie z dniem 1 sierpnia 2021 r. znacznie podwyższyło wynagrodzenia Marszałkowi i Wicemarszałkom Sejmu, Marszałkowi i Wicemarszałkom Senatu, Prezesowi i Wiceprezesom Rady Ministrów, Prezesowi i Wiceprezesom Najwyższej Izby Kontroli, Szefowi i Zastępcom Szefa Kancelarii Prezydenta, wszystkim ministrom, sekretarzom stanu, podsekretarzom stanu (wiceministrom), wszystkim wojewodom i wicewojewodom, wszystkim kierownikom i zastępcom kierowników urzędów centralnych, Szefowi Służby Cywilnej, Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika Praw Obywatelskich, Szefowi i Zastępcom Szefa Kancelarii Sejmu, Szefowi i Zastępcom Szefa Kancelarii Senatu, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Przewodniczącemu i wszystkim członkom Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej, Kierownikowi Krajowego Biura Wyborczego, Prezesowi i Zastępcom Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika Małych i Średnich (...), Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika (...), Prezesowi i Wiceprezesom Polskiej Akademii Nauk, wszystkim członkom Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15, Głównemu Inspektorowi Pracy i jego zastępcom, zastępcom Prokuratora Generalnego, Prezesowi, Pierwszemu Zastępcy Prezesa oraz Wiceprezesom Narodowego Banku Polskiego. Podwyżki dotyczyły setek osób tworzących establishment państwowy. Dla zilustrowania sytuacji samo wynagrodzenie zasadnicze Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, Prezesa Rady Ministrów wzrosło z kwoty 11.094,40 PLN (6,2 x 1.789,42) do kwoty 15.532,17 PLN (8,68 x 1.789,42) czyli dokładnie o 40%, zaś samo wynagrodzenie zasadnicze Prezesa Narodowego Banku Polskiego poszybowało z kwoty 7.515,56 PLN (4,2 x 1.789,42) do kwoty 15.532,17 PLN (8,68 x 1.789,42) czyli o 106,67%. (...) pensji Pierwszego Zastępcy Prezesa oraz Wiceprezesów Narodowego Banku Polskiego był jeszcze wyższy i osiągnął u Wiceprezesów aż 137,58%. Wynagrodzenie zasadnicze większości wymienionych wyżej osób, w tym ministrów, wojewodów, wicewojewodów wzrosło wówczas o 40%, zaś wiceministrów (podsekretarzy stanu) o 60%. Do tego doszedł zauważalny wzrost stawek dodatków funkcyjnych. W ślad za wynagrodzeniem zasadniczym podsekretarzy stanu (wiceministrów) z dniem 1 sierpnia 2021 r. wzrosły o 60% wynagrodzenia zasadnicze i diety parlamentarne posłów i senatorów (art. 25 ust. 2 i art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora - Dz.U. z 2022 r. poz. 1339). Ustawą z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1834) podwyższono z dniem 1 listopada 2021 r., a więc również w trakcie pandemii (...) 19 wynagrodzenie zasadnicze Prezydenta o 40% i dodatek funkcyjny o 40%. Ponadto jak wskazano w uzasadnieniu pozwu, mimo rzekomo trudnej sytuacji budżetu, w latach 2021 i 2022 wypłacono 13 i 14 emeryturę, co wiązało się ze znacznymi wydatkami.

Powyższe oznacza, że władza wykonawcza i ustawodawcza traktowała poszczególnych członków sfery budżetowej w nierówny sposób: osoby na stanowiskach kierowniczych otrzymały znaczne podwyżki, natomiast wielu pracownikom budżetówki odmówiono racjonalizacji wynagrodzenia zasłaniając się sytuacją budżetową.

W ocenie Sądu opisana powyżej sytuacja jest niedopuszczalna w państwie prawa. Jeśli finanse państwa znajdowałyby się w złym stanie, to należy podjąć racjonalne cięcia, obejmujące w porównywalnym stopniu całą sferę budżetową, poczynając od osób pełniących najwyższe stanowiska w państwie. Sytuacja budżetowa nie była jednak ani w 2021 r., ani w 2022 r. zła w takim stopniu, by uzasadniała zamrożenie wynagrodzeń sędziów, prokuratorów i referendarzy.

Zdaniem Sądu rozpoznającego spór, skoro ustawodawca podjął decyzję o zamrożeniu płac sędziów, to owo zamrożenie winno dotknąć również przedstawicieli pozostałych władz, tj. władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej. Przyjęcie odmiennego rozwiązania, tj. zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich, przy jednoczesnym podniesieniu płac przedstawicielom władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej (bez wyjaśnienia powyższego rozwiązania) godziło, zdaniem Sądu, w zasadę równego traktowania podmiotów podobnych, a także naruszało zakaz dyskryminacji, o którym traktuje art. 32 ust. 2 Konstytucji RP.

Sąd oczywiście zdaje sobie sprawę, że zupełnie nową, niespotykaną dotąd sytuacją było ogłoszenie stanu pandemii, jednakże okoliczność ta, w ocenie Sądu, stanowiła jedynie pretekst do osłabienia władzy sądowniczej, jej uzależnienia od pozostałych władz, obniżenia jej autorytetu i była kolejną formą represji wobec środowiska sędziowskiego.

Późniejsze lata pokazały, iż zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich w 2021 r. było jedynie początkiem długofalowych działań ustawodawcy podporządkowania sobie władzy sądowniczej, poprzez kształtowania wynagrodzeń w sposób całkowicie uznaniowy.

O tym, że ustawodawca nie dokonał dogłębnej analizy i refleksji kwestionowanego rozwiązania wskazują konkretne dane statystyczne o stanie finansów publicznych w 2021 r.

I tak, z danych Ministerstwa Finansów w okresie styczeń-czerwiec 2021 r. wynika, że wykonanie dochodów budżetu państwa wyniosło ok. 234 mld zł i było wyższe o ok. 36,6 mld zł, czyli o 18,5 proc. wobec wykonania w okresie styczeń-czerwiec 2020 r.

Według danych resortu, wydatki budżetu w tym okresie wyniosły ok. 206 mld zł.

Ministerstwo Finansów wskazało, że budżet państwa zanotował nadwyżkę na kwotę niemal 28 mld zł przy planowanym deficycie na poziomie 82,3 mld zł. Resort podał, że dochody z VAT w pierwszym półroczu 2021 r. wyniosły 101,6 mld zł i były wyższe o ok. 23,2 mld zł, czyli o 29,6 proc. więcej niż przed rokiem.

Z danych Ministerstwa Finansów wynika również, że po sześciu miesiącach 2021 roku dochody z PIT wyniosły 33,6 mld zł, co oznacza wzrost o ok. 5,1 mld zł, czyli o 17,7 procent więcej niż w analogicznym okresie 2020 r. Natomiast dochody z CIT sięgnęły ok. 25,5 mld zł i były wyższe o ok. 3,4 mld zł, czyli 15,4 proc. rok do roku. Dochody z akcyzy sięgnęły ok. 33,8 mld zł i były wyższe o 1,4 mld zł, czyli o 4,3 proc. licząc rok do roku.

Ministerstwo podało, że w pierwszym półroczu 2021 r. wykonanie dochodów niepodatkowych wyniosło ok. 32,1 mld zł i było wyższe o ok. 0,8 mld zł, tj. o 2,6 proc. w stosunku do wykonania w okresie styczeń-czerwiec 2020 r.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do wniosku, iż w 2021 r. nie zostały spełnione przesłanki uzasadniające zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich, zaś decyzja ustawodawcy w tym zakresie naruszała wspomniane wcześniej warunki brzegowego ustalone przez Trybunał Konstytucyjny dla wynagrodzeń sędziowskich.

Działania ustawodawcy przeprowadzone w kolejnych latach jedynie potwierdziły, że modyfikacja wynagrodzeń sędziowskich nie stanowiła żadnego przemyślanego programu oszczędnościowego, a sposób ustalania wynagrodzeń pozostawał w całkowitej uznaniowości ustawodawcy.

W każdym z ostatnich trzech lat budżetowych ustawodawca przyjął inną koncepcję, co do konstrukcji tego mechanizmu. W ustawie okołobudżetowej na 2021 r., jak zostało to już powyżej wskazane, wzięto za podstawę ustalenia wynagrodzenia przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedzającego rok poprzedni (czyli 2019 r. zamiast 2020 r.) W ustawie okołobudżetowej na 2022 r. również zastosowano ten mechanizm, jednak zwiększono ponadto tę podstawę o 26 zł. Z kolei w 2023 r. odstąpiono od jakiegokolwiek powiązania podstawy wynagrodzeń sędziowskich z wysokością przeciętnego wynagrodzenia. Podstawę tę określono w pełni w sposób kwotowy.

W efekcie powyższego wynagrodzenia sędziów w ostatnich latach ukształtowane zostały przez ustawodawcę w sposób całkowicie uznaniowy, zarówno co do konstrukcji mechanizmu wynagradzania jak i tempa wzrostu płac.

Zdaniem Sądu, taka praktyka nie zapewnia konstytucyjnej ochrony wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego oraz zakresowi jego obowiązków.

Należy podkreślić, iż w uzasadnieniu projektu ustawy okołobudżetowej na rok 2022 w zakresie zmian wynagrodzeń stwierdzono jedynie : „ proponuje się, aby w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów określono na podstawie wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r. Nie zmienią się ogólne zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie ogłaszane przez prezesa GUS. Przepisy niniejszej ustawy spowodują bowiem zamrożenie waloryzacji wynagrodzeń w roku 2022 liczonej na poziomie podstawy z roku 2021. Przyjęcie podstawy ustalenia wynagrodzenia roku 2020 będzie równoznaczne ze wzrostem wynagrodzeń w roku 2022 w stosunku do roku 2021 o 3, 83 %”.

Tym samym, w żaden sposób nie uzasadniono powodów modyfikacji, wyboru sposobu regulacji i nie wyjaśniono, dlaczego dodano kwotę 26 zł. Jest to kolejny przejaw całkowitej uznaniowości ze strony władzy wykonawczej.

Całkowicie uznaniowy charakter powyższej ingerencji w zasady waloryzacji wynagrodzenia sędziów potwierdza kolejna zmiana wprowadzona na następny rok ( 2023) w ustawie okołobudżetowej z 2022, gdzie ponownie dokonano dowolnego obniżenia podstawy, przyjmując tym razem kwotę 5.444,42 zł.

Analizując działania ustawodawcy za trzy ostatnie lata Sąd doszedł do wniosku, iż wbrew założeniom Trybunału Konstytucyjnego, wzrost wynagrodzeń sędziów był znacząco wyhamowywany, co faktycznie eliminowało mechanizm ustalania wynagrodzeń sędziów uregulowany w art. 91 § 1c u.s.p., mający chronić je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej.

W ocenie Sądu sytuacja budżetowa w ostatnich latach nie zagrażała uruchomieniem procedury art. 216 ust. 5 Konstytucji. Ustawodawca nie widział również przeszkód do podwyższania wynagrodzeń przedstawicieli władzy ustawodawczej, wykonawczej, innych grup zawodowych ( służb mundurowych ), kontynuowaniu wypłaty trzynastych, czy wprowadzaniu czternastych emerytur. Tym samym, całkowicie nieuzasadnionym jest działanie władz, w sytuacji nie występowania trudnej sytuacji budżetu, polegające na ograniczeniu ustawowo przewidzianej waloryzacji w odniesieniu do podlegających szczególnej ochronie wynagrodzeń sędziów.

Reasumując, Sąd uznał, że art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 r., art. 8 ust. 1 i 2 ustawy 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 r. oraz art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej z 2022 r. są niezgodne z Konstytucją, w tym w szczególności z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz pośrednio art. 178 ust. 2 Konstytucji RP.

W konsekwencji powyższego Sąd odmówił zastosowania powyższych przepisów ustaw okołobudżetowych i ustalił wynagrodzenie powoda w oparciu o art. 91 § 1c Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Wysokość różnicy wynagrodzenia została na żądanie Sądu wyliczona przez pracodawcę. Powód nie kwestionował powyższego wyliczenia, jednakże w ślad za złożonym oświadczeniem nie doszło do modyfikacji żądania pozwu, pomimo że wyliczenie pracodawcy zawierało kwoty w niewielkim stopniu wyższe od zgłoszonych w pozwie.

W efekcie powyższego Sąd kierując się zasadą związania treścią pozwu i nie orzekania ponad żądanie pozwu, zasądził na rzecz powoda kwotę 26.674,18 zł brutto za okres od stycznia 2021 r. do grudnia 2022 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1-go dnia kolejnego miesiąca po upływie terminu wypłaty wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników sfery budżetowej powinno być ono wypłacone w ciągu trzech pierwszych miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który przysługuje to wynagrodzenie. Tym samym Sąd ustawowe odsetki w tym zakresie zasądził odpowiednio od 01 kwietnia 2022 r. oraz od 01 kwietnia 2023 r., oddalając powództwo w pozostałym zakresie odnośnie odsetek.

W pkt II wyroku Sąd zasądził na rzecz powoda ustawowe odsetki za opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia za 2023 r. od dnia wymagalności do dnia zapłaty tj. 08 grudnia 2023 r.

Mając na uwadze wynik procesu Sąd obciążył pozwanego pracodawcę kosztami zastępstwa procesowego powoda w kwocie 2.700 zł. Wynagrodzenie pełnomocnika ustalone zostało na podstawie § 2 pk 5 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U.2023.1964 t.j. ).

Zgodnie z art.477 ² § 1 k.p.c. Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda.

Sędzia

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować;

2.  doręczyć odpis wyroku wraz z uzasadnieniem pełnomocnikowi pozwanego;

3.  akta z wpływem lub za 21 dni.

B., dnia 30 lipca 2024 r.